Thích Thái Hòa
Thế gian không có cái gì khổ cả, khổ chỉ là những ảo giác của con người. Những ảo giác của con người cá nhân và con người cộng đồng đã tạo nên những khổ hải cho chính họ và thế giới của họ.
Vì vậy, thế giới vật chất chỉ là những dụng cụ giúp con người sống mà không phải thay thế cho con người để sống. Nếu ai cho rằng, vật chất là cứu cánh của hạnh phúc, người ấy sẽ bị rơi vào cạm bẫy của ảo giác. Chính những ảo giác của họ đã làm cho họ khổ đau.
Ta nên biết rằng, những vật chất đã giúp cho ta tiện nghi bao nhiêu, thì ta cũng bị chính nó gây ra cho ta mất tiện nghi bấy nhiêu. Nó giúp cho ta bao nhiêu hạnh phúc, thì nó cũng lấy mất hạnh phúc của ta bấy nhiêu. Nó giải phóng sự đói nghèo cho ta bao nhiêu, thì chính chúng cũng đang làm cho ta đói nghèo, lo lắng và sợ hãi bấy nhiêu.
Một đời sống sung mãn về vật chất đang hấp hối và giãy giụa trên những đống ngói gạch, xi măng, cột sắt là vì chúng đang bị đói nghèo bởi đời sống tinh thần. Và một người sung mãn về đời sống tinh thần, họ nghèo vật chất đến nỗi, đói thì ăn, khát thì uống, mệt thì nằm. Họ chỉ biết nhận vừa đủ những gì từ cuộc sống cho họ, và họ biết cám ơn cuộc sống một cách sâu sắc. Và, nếu họ có làm được điều gì hữu ích cho cuộc sống, thì chính cái ấy là của cuộc sống mà không phải của họ.
Từ chối đời sống vật chất là một người điên, nhưng bám víu vào đời sống vật chất là một kẻ khốn nạn. Điên, vì chính đời sống của nó đã bị đảo lộn. Khốn nạn, vì nó muốn thảnh thơi mà thân và tâm của nó luôn luôn mang vào những khối nặng lầm lì, vô tri, không biết nói, không biết cười, không biết cảm thông và sẻ chia.
Thế thì sao? Từ chối ư? – Không! Bám víu ư? – Không! Không từ chối mà cũng không bám víu, mà hãy trân trọng và sử dụng nó như là những phương tiện của cuộc sống mà không phải là cứu cánh.
Vậy, cứu cánh của cuộc sống là gì? Cứu cánh của cuộc sống chính là sự giác ngộ.
Giác ngộ cao nhất, là biết được rằng, những gì ta đang có và đang trân quí hôm nay, chính những cái ấy, tự nó đã và đang biến mất trong từng khoảnh khắc hiện hữu của chính nó. Nó biến mất không phải để trở thành hư vô, mà để tiếp tục tái lập trong những điều kiện nhân quả của nó. Và nhân quả của nó còn đó, nhưng không phải bất biến và thường tại. Nó thường tại ngay ở nơi cái không thường tại của chính nó. Và nó chuyển biến ngay nơi cái bất biến của chính nó.
Ta hãy nhìn bản thân ta, đời sống của ta bằng con mắt giác ngộ, ta sẽ nhận ra rằng, ta không có bất cứ một cái ta nào riêng biệt, độc tồn và tự hữu. Cái ta độc tồn và tự hữu chỉ là những ảo giác.
Không ảo giác sao được? Khi mà bàn tay ta chưa bao giờ là bàn tay hiện hữu một mình, mà nó cùng hiện hữu với những cái khác. Nó hiện hữu với xương, với thịt, với hệ thần kinh, với máu tim, với cha mẹ, với nhân duyên nghiệp quả của chính nó và với cuộc đời.
Nếu giác ngộ được như thế, tầm nhìn và sự hiểu biết của ta đối với bản thân mình, đối với cuộc sống của mình càng ngày càng rộng lớn và sâu sắc. Tình thương chân thực của ta đối với mọi người và mọi loài, cũng từ nơi sự giác ngộ ấy mà sinh khởi và lớn rộng.
Bấy giờ, hạnh phúc của ta chính là tình thương. Tình thương càng lớn, thì hạnh phúc càng nhiều. Tình thương càng đằm thắm và thẳm sâu, thì hạnh phúc của ta càng trở nên cao thượng và diệu vợi.
Muốn chấm dứt mọi tranh chấp và khổ đau của con người cá nhân và cộng đồng ta chỉ cần thực tập ba chữ “đừng ảo giác” mà thôi.
Vì sao? Vì chính ảo giác về một cái ta tự hữu ấy, đã tạo ra những tham đắm, thất vọng và thù hận cho ta. Đời sống bận rộn, tham đắm, thất vọng, hận thù và khổ đau của ta đã được tạo ra từ những ảo giác ấy. Và từ đó, ảo giác đã đẩy ta vào cuộc chạy đua với bận rộn, để kiếm tìm hạnh phúc trong bóng đêm, mà ảo giác vừa là huấn luyện viên, vừa là cổ động viên, đẩy ta đi dài trong bóng đêm tăm tối!
Sự an tịnh và sáng trong của tâm hồn, nó đem đến hạnh phúc cho ta rất lớn.
Trái lại sự bận rộn và dao động của tâm hồn là rào cản hạnh phúc cho ta.
Ta đừng nghĩ đơn thuần rằng, chỉ có những bận rộn vật chất làm trở ngại hạnh phúc của ta, những bận rộn về tinh thần không những cản trở hạnh phúc của chúng ta mà còn giết chết hạnh phúc của chúng ta nữa.
Có những vị không bận rộn vất chất cho mình và cho nhiều người mà lại bận rộn đời sống tinh thần cho đoàn thể và tổ chức, khiến cho họ sớm bị già nua, tật bệnh và cũng khiến cho đời sống của họ càng ngày càng trở nên gắt gỏng, nghèo nàn.
Do đó, sự hạnh phúc không đến với ta từ những phía bận rộn, ngay cả những bận rộn cho đời sống tinh thần.
Khi ta quá bận rộn với công việc, đầu ta căng thẳng, ta đừng đến chỗ đông người để giải trí hay đi dạo phố đêm để buông thư, mà chỉ nên tìm đến một không gian tĩnh mịch để ngồi yên trong trạng thái hoàn toàn bất động khoảng 10 phút, cảm giác dễ chịu và an ổn sẽ có mặt trong ta.
Ngồi yên lắng trong những lúc tâm trí bận rộn và than thể mệt mỏi là rất cần thiết cho ta; ta sẽ lấy lại sự quân bình giữa thân và tâm, sau đó ta lại tiếp tục công việc.
Nên nhớ, hạnh phúc đích thực chính là sự bình lặng lâu dài của tâm. Tâm ta càng lắng sâu, cái nhìn của ta càng chính xác, hạnh phúc của ta càng lúc càng thanh thoát và bay vượt lên cao.
Điều ấy, không còn là lý thuyết và lại cùng không phải là suy tưởng đâu các bạn.
Thích Thái Hòa
Lồng rã chim bay
phương trời bát ngát,
vượt vui buồn,
vượt ảo giác tri ngu.
Dòng sông chảy đôi bờ ủy mị,
cõi khen chê ngôn ngữ hư phù!
Rừng trúc đại định
gió chạm không lay,
vầng trăng soi,
mặc chuyện vơi đầy;
Cõi ký ức, mặc hình bóng cũ;
Đá lặng thinh,
ngôn ngữ hao gầy.
Mở tâm ra “tình như cánh hạc”
Cõi ba ngàn ảo giác không vươn;
Nhìn lá bay chân thường hiển lộ,
Lời kinh xưa mở lớn con đường.
Nhìn kỹ suối đời
lời thơ mộng mị,
lời vô tình mát rượi nhân gian,
lời vô tình vượt cả quan san,
lời vô tình dịu ngọt tim gan!
Nhìn kỹ thói đời
trong từng sợi tóc,
tóc vô tình,
nên không ngủ say
lời vô tình,
làm mây trắng bay;
người vô tình làm đá ngủ say
tâm vô tình lồng rã chim bay...
Lồng rã chim bay - Tuệ Nguyên
